In 2020 maakte Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) de keuze om met GeoWeb en ArcGIS een GIS-platform te lanceren. Sindsdien is er veel bereikt. De publieke VFR-chart viewer, waarmee onder andere sportvliegers, zweefvliegers en vliegscholen hun vluchten voorbereiden, wordt inmiddels veelvuldig gebruikt. Maar ook andere informatieproducten zijn gelanceerd en raken steeds meer ingeburgerd. Kim Engels is GIS-coördinator bij LVNL en ziet dat de organisatie zich steeds meer bewust wordt van de meerwaarde die GIS-oplossingen bieden. “Er liggen nog zó veel kansen, dat het vooral de kunst is om met de beschikbare menskracht en middelen de juiste prioriteiten te bepalen”, zegt zij. Een gesprek over uitdagingen, oplossingen en opbrengst.
Veiligheid garanderen
LVNL is al bijna 100 jaar verantwoordelijk voor de veiligheid in het Nederlandse civiele luchtruim. Na een flinke afname van het aantal vliegbewegingen tijdens de coronacrisis beginnen de cijfers intussen weer te stijgen. In 2018 lag het aantal afgehandelde vluchten – alleen al voor Schiphol – op circa 500.000 per jaar. Het aantal overvliegers lag op ruim 600.000 per jaar. Het zijn cijfers die duidelijk maken hoe groot de verantwoordelijkheid en de uitdaging is om dit allemaal in goede banen te leiden.
Een van de meest voorkomende onveilige situaties zijn de zogenaamde luchtruimschendingen door ‘vliegers die op zicht navigeren’, de zogenaamde VFR-vluchten (visual flight rules). “Dat zijn de momenten dat een vliegtuig zich bevindt in een zone waar het geen toestemming voor heeft”, legt Kim uit. Onder andere om dit soort incidenten te voorkomen geeft LVNL een keer per jaar de ICAO Aeronautical Chart Netherlands uit. Dit is een kaart (schaal 1:500.000) waarop belangrijke informatie voor de vlieger staat. Voordat sportvliegers, ballonvaarders of andere vliegers de lucht in gaan, worden zij geacht zich goed voor te bereiden met behulp van die kaart.
Eigentijdse en efficiënte informatievoorziening
“Maar omdat die kaart zeer veel gedetailleerde informatie bevat, zochten we naar nieuwe en meer toegankelijke manieren om die data te ontsluiten”, vervolgt Kim. “Met behulp van GIS hebben we ruim twee jaar geleden ons eerste informatieproduct ontwikkeld: de publieke VFR-chart viewer.” Anders dan op de papieren kaart of de pdf-versie, is het bij deze interactieve kaart mogelijk om kaartlagen aan en uit te zetten, in en uit te zoomen en data toe te voegen. Ook wordt de viewer elke maand voorzien van up-to-date data.
Voor de kleine luchtvaart blijkt de VRF-chart viewer een welkome aanwinst. De statistieken tonen aan dat de toepassing goed wordt gevonden en steeds meer wordt gebruikt. “Voor de individuele vliegers is het een groot voordeel dat ze zich beter kunnen oriënteren op het specifieke gebied waarover ze willen vliegen”, zegt Kim. “Maar voor de luchtvaartveiligheid in het algemeen is het natuurlijk ook pure winst als individuele vliegers zich beter kunnen voorbereiden en er minder incidenten zijn.”
Andere GIS-informatieproducten
“Wat geldt voor de vliegers, geldt in zekere mate ook voor onze eigen collega’s”, voegt Kim eraan toe. “Om de vaak complexe aeronautische data die wij beheren op een laagdrempelige manier te tonen, hebben wij vanuit ons GIS-platform ook een interne basisviewer ontwikkeld. Met die viewer kunnen alle medewerkers op een heel laagdrempelige manier ons luchtruim bekijken, ook degenen die niet dagelijks met dat soort data bezig zijn. Zo laat de viewer bijvoorbeeld zien hoe het luchtruim is ingedeeld in airspaces, welke waypoints er zijn voor vliegroutes en waar onze navigatiebakens zich bevinden.”
Speciaal voor de verkeersleiders zijn de QRC-viewers ontwikkeld. QRC staat voor quick reference chart en, zoals de term al aangeeft, bieden deze viewers verkeersleiders de mogelijkheid om snel de locatiegebonden informatie te raadplegen voor een bepaalde plek. “Er zijn verschillende QRC-viewers”, licht Kim toe. “De QRC 22 is bijvoorbeeld de aerodrome chart van Schiphol. Op deze kaart staan belangrijke assets visueel weergegeven en zie je bijvoorbeeld ook precies waar de opstelplaatsen staan bij de gates. Met kleurcodes is aangegeven in welke richting vliegtuigen zich moeten bewegen. Allemaal voorbeelden van informatie die nodig is voor bijvoorbeeld verkeersleiders in de toren.”
Via het Geoportaal worden de GIS-informatieproducten en verschillende digitale datasets beschikbaar gemaakt. Kim: “Met uitzondering van de VFR-chart viewer zijn alle GIS-toepassingen nog voor intern gebruik. Daarom wordt ons Geoportaal ook alleen intern ontsloten. Maar voor volgend jaar is het idee dat we ook een extern Geoportaal gaan ontwikkelen.”
Volop kansen
Voorlopig is er geen gebrek aan wensen en ideeën. In een organisatie waar tot enige tijd geleden men gewend was om veel met excelbestanden en pdf’s op te lossen, ondervinden Kim en haar collega’s veel enthousiasme voor de toegevoegde waarde van dit soort nieuwe GIS-informatieproducten. Met behulp van verschillende GeoWeb Enterprise SaaS modules (waaronder Workflow, Viewer en Printing) lukt het om steeds weer nieuwe oplossingen te vinden en toepassingen te ontwikkelen.
“Als mensen merken dat het werkt, dan komen ze al snel op nieuwe ideeën en zien ze andere oplossingen waarbij GIS een rol kan spelen”, aldus Kim. “Dat helpt ons om het werken met GIS te verankeren in de organisatie. En zo hopen we steeds meer processen te verbeteren door een efficiënte op GIS gebaseerde workflow te bieden.”
Wat levert het op?
Qua opbrengst zijn er heel wat punten op te sommen, weet Kim. “De GIS-informatieproducten leveren in de eerste plaats tijdwinst op voor onze medewerkers”, benadrukt zij. “Waar men vroeger op verschillende plekken de data bij elkaar moest zoeken, is er nu één bron. Via het Geoportaal kiezen gebruikers de viewer (of data) die ze nodig hebben en gaan ze aan de slag. Het feit dat alles vanuit dezelfde bron afkomstig is, geeft vertrouwen en maakt de data minder foutgevoelig. Daarnaast is het ook nog eens gewoon gemakkelijk.”
De toekomst
Binnen afzienbare tijd gaan de civiele en de militaire luchtverkeersleiding als één organisatie functioneren. Gelijktijdig wordt er een nieuw luchtverkeersleidingssysteem in gebruik genomen. “Dat zijn grote ontwikkelingen die veel van onze menskracht in beslag zullen nemen”, verwacht Kim. “Maar met ons GIS-platform zijn we nauw betrokken bij deze ontwikkelingen, dus ik verwacht dat het ook weer tot veel nieuwe GIS-oplossingen zal leiden.”
Meer informatie
Wil je meer weten over GeoWeb? Of ben je benieuwd of dit soort toepassingen ook bij jouw organisatie mogelijk zijn? Neem vrijblijvend contact met ons op. We vertellen je graag alles over de voordelen en mogelijkheden van GeoWeb. Je kunt ook een gratis demo aanvragen.
